Βορίζια, 27 Αυγούστου 1943
ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΒΟΡΙΖΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΖΑΡΟΥ
ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ
Η Κρήτη , το νησί των γενναίων όπως αποκλήθηκε , θα κρατήσει στραμμένη απάνω της την προσοχή του Ναζισμού για πολύ, αλλά και του κόσμου ολόκληρου . Οι περιγραφές της παραδοξότητας των μαχών που δόθηκαν εδώ , κρατά με ανοιχτό το στόμα αλαζόνες και μη . Θα συγκινήσει και θα προκαλέσει το θαυμασμό ακόμη και του ίδιου του Χίτλερ.
Σ΄αυτή τη μάχη έπος , δεν είναι δυνατό παρά να συμμετέχουν και οι Βοριζιανοί από την πρώτη κιόλας στιγμή. Οι ηρωικοί Κρήτες , αντλώντας δύναμη από την ιστορία των προγόνων τους , αποφασίζουν να συνεχίσουν την παράδοση που κληρονόμησαν από αυτούς ,για να φανούν αντάξιοι τους . Αντίθετοι εξαρχής στο δουλικό πνεύμα της υποταγής , δεν καταθέτουν τα όπλα , αλλά δηλώνουν το αδούλωτο φρόνημα του λαού εκφραζόμενο ως «ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ».
Ιδρύθηκε η θρυλική αντάρτικη ομάδα «ΨΗΛΟΡΕΙΤΗΣ» με αρχηγό τον Γεώργιο Πετρακογιώργη. Αναμφίβολα οι Βοριζιανοί έπαιξαν τον ουσιαστικότερο ρόλο για την ίδρυση της ομάδας μιας και ήταν οι πρώτοι που ενθαρρύνανε τον καπετάν Πετρακογιώργη για τη δημιουργία της .
Ένα από τα σπουδαιότερα θέματα που απασχολούσε σχεδόν συνέχεια την Εθνική Αντίσταση της κατοχικής περιόδου ήταν οι αποστολές που διενεργούσαν από και προς τη Μέση Ανατολή . Αυτές περιλάμβαναν φυγαδεύσεις των ξένων στρατιωτών , αφίξεις και αναχωρήσεις εκπροσώπων του συμμαχικού στρατηγείου Μ. Ανατολής , της εξόριστης Ελληνικής Κυβέρνησης , αλλά και δικών μας επίσης ανταρτών και άλλων πατριωτών.
Με βάση τα επίσημα στοιχεία που μας άφησε ο Καπετάν Πετρακογιώργης , η ομάδα «ΨΗΛΟΡΕΙΤΗΣ» διενεργεί μικρά και μεγάλα σαμποτάζ με αποφασιστική συμβολή Βοριζιανών Ανταρτών:
19 Μαϊου 1941 – Ανατίναξη της γέφυρας Βόρων – Μαγαρικαρίου
Αύγουστος 1942 – Ανατίναξη του Γερμανικού Φυλακίου στη θέση «Επτά πόροι» της Περιφέρειας Αγίας Γαλήνης – Τοποθέτηση ναρκών στη θέση Βρύσινα Ρεθύμνης .- Ανατίναξη των αποθηκών καυσίμων στο Αεροδρόμειο Τυμπακίου_ Ανατίναξη 2 γερμανικών αυτοκινήτων στη θέση «Πρινιανά Χάρακα»- Πυρπόληση και καταστροφή της αποθήκης ελαστικών στη Γέργερη.- Πυρπόληση και καταστροφή 5 Γερμανικών αεροπλάνων στο αεροδρόμειο Καστελίου.
Άνοιξη 1944 – Σαμποτάζ Ζαρού
Διεξαχθείσες μάχες υπό της Αντάρτικης ομάδας «Ψηλορείτης» - Χρονολογική εξέλιξη γεγονότων.
Η Μάχη του Παπά – Πέραμα ( 9/7/1942)
Η Μάχη στο Κουρουπιτό ( 16/7/1942)
Η Μάχη στις Κουτσουνάρες ( 19/7/1943)
Η Μάχη στον Πόρο Σταυρό (7/8/1943)
Η Μάχη στο Τραχήλι (15/8/1943)
Η μάχη αυτή έγινε μόλις οκτώ μέρες από τη μάχη στον Πόρο του Σταυρού, πήρε το όνομα ης από την ομώνυμη Βοριζιανή τοποθεσία που διεξήχθη . Μπορεί δε όχι μόνο να θεωρηθεί η μεγαλύτερη και η πιο πολύνεκρη μάχη που δόθηκε υπό την αντάρτικη ομάδα του Πετρακογιώργη αλλά και ως ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα της εθνικής αντίστασης στην Κρήτη .
Τα ηρωϊκά θύματα της Μάχης στο Τραχήλι
Διονύσης Φραγκιαδάκης από τα Βορίζια
Γεώργιος Κρυοβρυσανάκης από τη Λοχριά
Χαράλαμπος Κατσούργης από τη Λοχριά
Πολύδωρος Λιανουδάκης από τα Σκούρδουλα
Αλέξης Ανιφαντάκης από τον Πλάτανο Αμαρίου
Κων/νος Αποστολάκης από τη Μιαμού
Νικόλαος Σαρτζετάκης από την Κρύα Βρύση Αγίου Βασιλείου
Μανωλεσάκης Παναγιώτης από το Καβούσι Ρεθύμνου
ΒΟΜΒΑΡΔΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΚΘΕΜΕΛΙΩΣΗ ΤΩΝ ΒΟΡΙΖΙΩΝ – 27 Αυγούστου 1943
Λίγες μέρες μετά τη φονική μάχη στο Τραχήλι , οι Γερμανοί κατακτητές θεώρησαν υπεύθυνο το χωριό Βορίζια για τα όσα είχαν πάθει στο Τραχήλι και ετοιμάζουν αντίποινα. . Το πρωϊ στις 27 Αυγούστου του 1943 , οι Γερμανοί παρουσιάζονται αναπάντεχα στο χωριό . Δεν πρόλαβε να κυκλοφορήσει η άσχημη είδηση και οι Ναζί είχαν κυκλώσει το χωριό. Χωρίς την παραμικρή καθυστέρηση συγκεντρώνουν όλους τους κατοίκους του χωριού στον περίβολο της εκκλησίας . Παρατάσσουν τους άντρες σε μία γραμμή και επιλέγουν τρεις , τους οποίους χωρίς καμμία άλλη διαδικασία τους στήνουν στον τοίχο και τους εκτελούν . Την επόμενη μέρα εκτελούν μία γυναίκα και έναν άντρα.
Απομακρύνουν αμέσως μετά τα γυναικόπαιδα σε ασφαλές μέρος και περιμένουν . Δεν πέρασε πολύ ώρα και εμφανίζονται 7 Στούκας , τα οποία αφού έκαναν την αναγκαία αναγνωριστική πτήση , επανέρχονται και αρχίζουν τον βομβαρδισμό του χωριού ρίχνοντας 21 βόμβες . Μέσα σε λίγα λεπτά της ώρας τα Βορίζια δεν υπήρχαν πλέον . Τα πάντα είχαν μεταβληθεί σε ένα σωρό από ερείπια . Οι Γερμανοί εκδηλώνοντας όλο το μίσος της ανθρώπινης κακίας τους , καταβρέχουν με εύφλεκτα υλικά ότι έχει απομείνει όρθιο για να το κάψουν .
Με τη συμπλήρωση της καταστροφής οδηγούν τον πληθυσμό του χωριού στη Νύβριτο και εκεί τον εγκατέλειψαν . Τότε οι δύστυχοι και κατατρεγμένοι Βοριζιανοί αναζήτησαν προσωρινή στέγη στα γύρω χωριά .
Δίκαια λοιπόν τα Βορίζια είναι το πρώτο χωριό που ερημώθηκε στην Κρήτη και μάλιστα το μόνο με τον τρόπο αυτό . Η Κρήτη , Η Ελλάδα , ο Κόσμος ολόκληρος πρέπει να αισθάνονται ευγνώμονα αισθήματα σ΄αυτούς τους ανθρώπους , που ποτέ δεν δίστασαν μπροστά στο βωμό του Εθνικού χρέους και της Ελευθερίας
ΘΥΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΓΝΟΟΥΜΕΝΟΙ
Χρήστος Δ. Καργάκης – Εκτελέστηκε στις Μοίρες 4/7/1943
Νικόλαος Ι. Φαραγκουλιτάκης – Εκτεέστηκε στις Μοίρες 4/7/1943
Ευστάθιος Ζ. Καμπουράκης – Εκτελέστηκε 27/8/1943
Βασίλειος Στ. Ζαχαριουδάκης – Εκτελέστηκε 27/8/1943
Γεώργιος Κ. Καργάκης – Εκτελέστηκε 27/8/1943
Ελένη Ν. Ανδρουλάκη – Εκτελέστηκε 28/8/1943
Ευστάθιος Ζαχ. Ζαχαριουδάκης – Εκτελέστηκε 28/8/1943
Θεοχάρης Εμμανουήλ Καργάκης – Εκτελέστηκε 2/1/1943
Χρόνης Ν. Μακριδάκης – Εκτελέστηκε 6/9/1943
Εμμανουήλ Αβραάμ Βεϊσάκης – Εξαφανίστηκε 14/9/1943
Αριστείδης Φαν. Σαλούστρος – Εκτελέστηκε 14/10/1943
Στυλιανός Δρακ. Βεϊσάκης – Εξαφανίστηκε 14/10/1943
Χαράλαμπος Θεοδ. Χαραλαμπάκης – Εξαφανίστηκε 14/10/1943
Φραγκιαδάκης Διονύσης από τα Βορίζια.