Άγιοι Ανάργυροι, 5 Ιουνίου 1944

Το Ολοκαύτωμα, 5 Ιουνίου 1944

Χαρακτηριστικό γνώρισμα όμως αυτού του χωριού είναι το ολοκαύτωμά του από τους Γερμανούς στις 5 Ιουνίου του 1944.
Διαβάζοντας την έρευνα του Δημητρίου Π. Κουτσοβίτη, που έχει ασχοληθεί με το θέμα, και έχει δημοσιευθεί στην εφημερίδα Τσίτζινα Νοέμ.- Δεκ. 2000 Αρ. Φύλου 105 λέει: Ανήμερα της εορτής του Αγίου Πνεύματος, τις προμεσημβρινές ώρες, Ναζιστικά στρατεύματα κατοχής, επιστρέφοντας από εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στον Πάρνωνα, πέρασαν μέσα από την Ζούπαινα  και στην έξοδό τους δέχθηκαν ένα πυροβολισμό εκ του  οποίου τραυματίσθηκε ένας εκ των Ναζιστών. Η ύπουλη αυτή πράξη, τους προκάλεσε μανία εκδίκησης και μην βρίσκοντας άλλον πιο εύκολο τρόπο εκτόνωσης επέστρεψαν στο χωριό και ρίχτηκαν με «λύσσα» σε ένα όργιο εγκληματικών ενεργειών. Φωτιά και μαχαίρι χωρίς έλεος γέμισε το χωριό πτώματα και σκόρπισε την οδύνη, παντού όπου μαθεύτηκε. Ανεξακρίβωτος αριθμός θυμάτων, άλλοι λένε 24 άλλοι 27. Καταγραφή καμία, ακόμη ούτε ληξιαρχική γιατί το αρχείο του χωριού κάηκε και αυτό τότε, και κανείς μετέπειτα δεν νοιάστηκε να συντάξει κάποιο έγγραφο που να το αναφέρει. Άλλους έκαψαν μέσα στα σπίτια, άλλους ξεκοίλιασαν, άλλους τουφέκισαν.
Αυτή την στιγμή, και ύστερα από 57 χρόνια θα τολμήσω να αναφέρω τα 21 σίγουρα μαρτυρικά ονόματα σε έρευνα του ιδίου, (Δημ. Π. Κουτσοβίτη) όπως αναφέρονται στα αρχεία της Βουλής των Ελλήνων.

Αλεξανδρή Σοφία.
Βλάχου Παναγιώτα Λυμ.
Γεωργίτσος Κώστα Ν.
Γεωργίτσου Άwα Γε.
Γεωργίτσου Όλγα Δ.
Γεωργίτσου Αντωνία Δ.
Γεωργίτσου Σταμάτα Ν.
Γεωργίτσου Κατήγκω Ιω.
Γερασίμου Ματούλα Γ.
Γερασίμου Σοφία Γ.
Γερασίμου Σταμάτα Ιω.
Κωστιάνη Κασσιανή Αθαν.
Κωστιάνη Γιαwούλα Αθαν.
Κωστιάνη Kαwέλα Πετρ.
Κουτσοβίτη Διαμάντω Γε.
Κουμουτζή Αντωνία Δημ.
Λάσκαρη Αντωνία Ιω.
Πολίτη Μεταξία.
Πλαγάκη Σοφία.
Μπενέκος Ιωάwης Πάνος.
Μπενέκου Γαρουφαλιά Ιω.

Διαδόθηκε στο χωριό τότε, χωρίς ποτέ να εξακριβωθεί, πως τον αίτιο του κακού πυροβολισµό, τον έριξε η ανταρτική οµάδα του Περπενίτη Αργύρη Γερότζου (Γούνη) που την προηγούµενη µέρα πέρασε από το χωριό. Η διάδοση περιλάµβανε και εκµυστήρευση του οµαδάρχη Γούνη προς την Γιαwούλα Αθ. Κωστιάνη: Λεγόταν πως της είπε να φύγει από το χωριό γιατί τη επόµενη µέρα οι Γερµανοί θα το έκαιγαν. Αυτή δεν τον πίστεψε και παρέµεινε. Δεν έζησε όµως να το επιβεβαιώσει γιατί σφαγιάστηκε και αυτή όπως η µικρή κορούλα της Κασσιανή από τους θηριώδεις Ναζιστές.

Αντιστασιακή Δράση

Στην Ζούπαινα τυπωνόταν µε πολυγράφο οι προκηρύξεις και τα άλλα Αντιστασιακά έντυπα όπως: οι εφηµερίδες «Εθνική Δράση» και «Αλήθεια», το όργανο της Εθνικής Αλληλεγγύης Λακωνίας «Αλληλεγγύη», το όργανο της ΕΠΟΝ Λακωνίας «Ελεύθερα Νιάτα». Στην Ζούπαινα τυπώθηκαν και δύο ολοσέλιδα φυλλάδια ¬µπροσούρες που κυκλοφόρησαν σ' ολόκληρη τη Λακωνία. Το πρώτο ήταν ανάτυπο και είχε τον τίτλο: «Λαοκρατία και Σοσιαλισµός» και το δεύτερο «Λαϊκή Δηµοκρατία και ο λαός της Λακωνίας». Τα έγραψε στο τέλος του έτους 1943 ο Νίκος Μπελογιάwης στην έδρα του Επαρχιακού Γραφείου Εθνικής Αντίστασης Ανατολικής Λακωνίας και Κυνουρίας το Γεράκι, όπου παρέµεινε πάνω από ένα μήνα ως εκπρόσωπος του Πελοποwησιακού Γραφείου ΕΑΜ.

Τον πολύγραφο και τα' άλλα τυπογραφικά εξαρτήµατα και υλικά τα μετέφερε μουλάρι και τα 'κρυψε πριν το ολοκαύτωµα κατ' εντολή της Τοπικής Οργάνωσης Εθνικής Αντίστασης ο Κώστας Ταλάρης κάπου κοντά στον Πόρο στη θέση «Μπάλιενα». Όλως παραδόξως όµως από σύµπτωση ή προδοσία τα βρήκε η εν λόγω Ναζιστική οµάδα πριν φτάσει στο χωριό και τα διέλυσε κυριολεκτικά µε χειροβοµβίδες.
Ο Ρουµελιώτης γράφει ακόµη πως ο ιερέας της Ζούπαινας Χριστόφορος Μπενέκος ήταν ο συντονιστής εκτύπωσης του Αντιστασιακού υλικού αλλά και ο νυχθηµερόν ακούραστος φύλακας ασφαλείας των εκτυπωτικών µηχανηµάτων και υλικών.
Για τις πολλαπλές αυτές πατριωτικές του υπηρεσίες η παρακρατική οµάδα του Κατσαρέα τον βασάνισε ανελέητα.
Ο Αξιοθαύµαστος αυτός Ιερέας δεν ήταν ο µόνος που δεινοπάθησε τα χρόνια εκείνα της φρίκης. Και άλλοι συγχωριανοί µας που μετείχαν στην Εθνική Αντίσταση είχαν την ίδια τύχη.
Δύο πρόσωπα από το χωριό µας πρωτοστάτησαν την εποχή εκείνη. Ο ένας ήταν ο γιατρός Λυκούργος Γιανούκος (Μετερίζης) που πρωτοστάτησε από τους πρώτους μήνες της κατοχής στη δηµιουργία οργανώσεων του ΕΑΜ. Μετά τη συµφωνία της Βάρκιζας όµως καταδιώχθηκε βγαίνοντας έτσι στην παρανοµία σαν Κουµουνιστής και αναλαµβάνοντας αργότερα διευθυντής του 2°U Γραφείου του Αρχηγείου της Πελοποvvήσου, και της 3ης Μεραρχίας. Σκοτώθηκε στις 13-3-49 στην τοποθεσία Κλαρί Τοπόριζας.
Το δεύτερο πρόσωπο ήταν η Αθηνά Μπενέκου δασκάλα και κόρη του παπά Χριστόφορου. Από τις πιο φλογερές αγωνίστριες της Εθνικής Αντίστασης ενάντια στο φασισµό και στο ναζισµό και στους ντόπιους συνεργάτες τους.
Από τις ηγετικές μορφές της Εθνικής Αλληλεγγύης, εκτελέστηκε στην Τρίπολη το 1948. Είναι η ηρωίδα που λίγο πριν εκτελεστεί έγραψε στο κελί της τους στίχους του κορυφαίου αvτιστασιακoύ ποιητή Βασίλη Ρώτα:

Κι αν σε ρωτήσει η µάνα µου
και που 'ναι η θυγατέρα µου
κάθεται σ' όµορφη πλαγιά
και τραγουδάει τη λευτεριά.

Η δασκάλα Αθηνά Μπενέκου ενέπνευσε κορυφαίους ποιητές - εκπαιδευτικούς όπως η Ρίτα Μπούµη - Παπά, η Σοφία Μαυροειδή - Παπαδάκη.
Εδώ αξίζει να δώσουµε το ποίηµα του επονίτη δασκάλου και ποιητή, Γιώργου Κουλούκη για το θάνατο της φλογερής ηρωίδας:

Είχε χαράξει όταν πήρανε
την αδερφή µας Αθηνά για εκτέλεση.
Από βραδίς της δώσαµε κρυφά δυο
πορτοκάλια. Τα φιλούσε µε τόση λατρεία
έκλειναν στο χυµό τους όλη την άνοιξη όλα τα ζουµερά νιάτα της γης κι ύστερα τα 'κρυψε μέσα στο στήθος της.

 

Στου κελιού την άκρη είχε ζαρώσει σα φοβισµένο σκυλί ο θάνατος
κι αυτή τον φώναζε «έλα Τίγρη, Αράπη, Τζακ..» ψάχνοντας να βρει το σκυλίσιο του όνοµα
«έλα να σου δείξω τα χνάρια της αλήθειας
έλα να µυρίσεις τα πορτοκάλια που έχω μέσα στο στήθος µου».

 

Είχε χαράξει. Με δέκα ριπές
κάρφωσαν ένα μεγάλο στήθος
χωρίς να προσέξουν τα πορτοκάλια που χρύσιζαν
κι ο χυµός τους ανακατώθηκε µε το αίµα
και τα κουκούτσια τους βρήκανε γη τιµηµένη
και γιόµισεν ο τόπος πορτοκαλιές.