Μακρίνο, 22/10/1943
Στη γεωγραφική έκταση του Δήμου Ζαγορίου συμπεριλαμβάνεται και το χωριό Μακρίνο. Βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα του Δήμου κοντά σε μερικές από τις πηγές του Βάρδα- Αράχθου, χτισμένο στις πλαγιές ενός λόφου κατάφυτου από παντός είδους χλωρίδα. Η κοινοτική έκταση ανέρχεται σε 20,1 χιλ. στρέμματα περίπου. Η χαμηλότερη περιοχή έχει υψόμετρο 900μ. και η υψηλότερη 1.750μ. Το μεσοχώρι έχει υψόμετρο 1000μ.
Η κοινότητα “Μακρίνον” εξαρχής αναγνωρίστηκε με την ονομασία “Μακρίνον” Μακρίνου ονομάζει το χωριό και ο Ι. Λαμπρίδης, ο οποίος αναρωτιέται αν το χωριό διασώζει το όνομα ιδιοκτήτη, προεξάρχοντα οικήτορα ή επίσημου αρχηγού της ακμάζουσας στα 1540 οικογένειας Μακρύνου στην πόλη των Ιωαννίνων.
Ο Κ. Ευ. Οικονόμου θεωρεί την ονομασία του χωριού Μακρίνο, το σλαβικής προέλευσης προερχόμενη από τη λέξη mokrino “υγρός τόπος”, με μετατροπή του σλαβικού άτονου ο σε α στην ελληνική, λέξη “…η οποία ανάγεται στο σλαβικό mokrь “υγρός”…”.
Το χωριό δημιουργήθηκε από οικογένειες των διαλυθέντων οικισμών Θεοδοσίου, Πετρίτσας και Κουκουρούντζου.
Τον περασμένο αιώνα είχε 450 κατοίκους, ενώ το 1913 είχε 140 κατοίκους και 23 μαθητές στο σχολείο.
Στη νότια πλευρά του χωριού υπάρχουν ερείπια αρχαίου τείχους. Είχε βρεθεί κάποιος βωμός με ανάγλυφες τις προτομές του Άρη, του Απόλλωνα και της Ήρας. Στην περιοχή αυτή σήμερα βρίσκεται το εκκλησάκι της Αγίας τριάδας.
Σημαντικό μνημείο είναι το μοναστήρι της Παναγίας (1700), αγιογραφημένο από καπεσοβιτες ζωγράφους.
Στις 17 Οκτωβρίου 1943 το 22ο ορεινό σώμα στρατού, των Γερμανικών δυνάμεων κατοχής στην Ήπειρο, ανέλαβε τη διεύθυνση της επιχείρησης «Πάνθηρας».
Το σχέδιο «Πάνθηρας» προέβλεπε την εισβολή στον Ηπειρωτικό ορεινό όγκο της Πίνδου, από τέσσερα σημεία. Οι γερμανικές δυνάμεις κινήθηκαν προς τα ορεινά χωριά της περιοχής μας ξεκινώντας από την Κόνιτσα, τα Γιάννινα, από την περιοχή της Άρτας και από την ανατολική πλευρά του περάσματος του Μετσόβου.
Τις πρώτες πρωινές ώρες της 18ης Οκτωβρίου 1943, τα ναζιστικά στρατεύματα ξεκίνησαν τις εκκαθαρίσεις τους.
Χωριά πυρπολούνται, κάτοικοι εκτελούνται, περιουσίες διαρπάζονται.
Στο Μακρίνο οι Γερμανοί κατέστρεψαν 41 σπίτια και εκτέλεσαν 3 κατοίκους.