Ο Οδοντωτός Σιδηρόδρομος

Ο Οδοντωτός συνδέει σε μια ώρα τα Καλάβρυτα με το Διακοπτό διασχίζοντας το φαράγγι του Βουραϊκού, μέσα από τοπία γεμάτα πλατάνια, φτελιές και ιτιές, πάνω από αναρίθμητες σήραγγες και γραφικές γέφυρες. Ονομάζεται Οδοντωτός, γιατί στα σημεία της διαδρομής που η κλίση του εδάφους υπερβαίνει το 10% γαντζώνεται πάνω σε οδοντωτές σιδηροτροχιές. Σήμερα με το ανακαινισμένο του δίκτυο εξακολουθεί να προσφέρει ίσως την πιο θεαματική διαδρομή μήκους 22 χιλιομέτρων μέσα σε ένα τοπίο απαράμιλλου κάλλους και μαγευτικής ομορφιάς. Είναι ο Χαρίλαος Τρικούπης, υπό την επίνευση του ντόπιου πολιτικού Ασημάκη Φωτήλα που θέτει τις βάσεις για την κατασκευή του οδοντωτού. Το έργο ανατίθεται στον Γάλλο εργολάβο Ατόν και απασχολεί μεγάλο αριθμό εργατών. Πολλοί από αυτούς προέρχονται από την Ιταλία, καθώς οι Ιταλοί εργάτες έχουν εμπειρία στην κατασκευή του σιδηροδρομικού δικτύου των Άλπεων. Η κατασκευή του έργου διαρκεί 5 χρόνια ( 1889-1896) και τελικά το τρένο πραγματοποιεί το παρθενικό του ταξίδι στις 10 Μαρτίου 1896, με πρώτους επιβάτες την Βασιλική οικογένεια του Γεωργίου του Α’. Εκείνο τον καιρό θεωρείται θαύμα της μηχανικής, καθώς η ίδια η κατασκευή του αποτελεί πραγματικό άθλο. Οι δυσκολίες πολυάριθμες: από τη μια το δύσβατο ανάγλυφο της περιοχής και η φύση του έργου και από την άλλη οι επιθέσεις που δέχονται οι εργάτες από ληστές, ώστε η εταιρεία να προσλάβει ένοπλους φύλακες. Ο Σιδηροδρομικός Σταθμός οικοδομείται παράλληλα με την κατασκευή της σιδηροδρομικής γραμμής, στις αρχές του 20ου αιώνα. Είναι διώροφος, τυπικό δείγμα της γαλλικής σιδηροδρομικής αρχιτεκτονικής, με αρμονική λιθοδομή και μπουνιάτα στις ακμές της τοιχοποιίας. Το δίκτυο διέθετε αρχικώς τρεις ατμάμαξες. Μια τέταρτη αγοράστηκε το 1899. Και οι τέσσερες ήταν κατασκευασμένες στο γαλλικό εργοστάσιο «Cail». Το Μάρτιο του 1959 το δίκτυο εφοδιάστηκε με τρεις ντηζελο-ηλεκτρικές αυτοκινητάμαξες από το γαλλικό οίκο «Billard». Το 1967 το δίκτυο εμπλουτίζεται με τρεις ακόμη συρμούς, κατασκευής των γαλλικών εργοστασίων «Decauville», πάνω στα σχέδια των τριών αρχικών του οίκου «Billard». Το Φεβρουάριο του 2004 ο ΟΣΕ υπέγραψε σύμβαση με τον ελβετικό οίκο «STADLER» για την προμήθεια 4 Αυτοκινηταμαξών. Το 1996, το Υπουργείο Πολιτισμού χαρακτήρισε τον Οδοντωτό ως «αξιόλογο τεχνικό έργο ως σύνολο» κήρυξε τον Οδοντωτό Σιδηρόδρομο καθώς και τις οι εγκαταστάσεις του «Ιστορικά Διατηρητέα Μνημεία». Ο Οδοντωτός από το 1896 συνοδεύει ακατάπαυστα την καθημερινότητα των Καλαβρυτινών. Στη δυσκολότερη στιγμή της πόλης, στις 13 Δεκέμβρη του ‘43, το μικρό αυτό τρένο κουβαλά με αγκομαχητά το πλιάτσικο που αποκομίζουν οι στρατιώτες του Τρίτου Ράιχ από τα Καλαβρυτινά νοικοκυριά και μαγαζιά. Ακόμα και μετά το φονικό οι Γερμανοί Ναζί διατάζουν τον Οδοντωτό να σταματά 11 χιλιόμετρα πριν από τα Καλάβρυτα· με αυτόν τον τρόπο υποβάλλουν τις ξυπόλητες και εξαντλημένες μανάδες σε ένα καθημερινό μαραθώνιο προκειμένου να προμηθευτούν τα λίγα τρόφιμα του Ερυθρού Σταυρού για να κρατηθούν στη ζωή οι ίδιες και τα παιδιά τους. Το σφύριγμά του μικρού τρένου ακούγεται και αυτό σαν ένας ακόμα παρατεταμένος επιθανάτιος ρόγχος που φανερώνει ότι με δυσκολία μπορεί να βαστάξει και τη δική του μοίρα. Σήμερα, που οι συνθήκες της ζωής άλλαξαν, το τραινάκι έγινε τουριστικό αξιοθέατο. Ένα σύμβολο πολιτισμού και προόδου, γραφικότητας και ρομαντισμού, ένα νοσταλγικό σύμβολο των φίλων αυτού του «αθώου» συγκοινωνιακού μέσου, που «ταξιδεύει» τους ταξιδιώτες και προσκυνητές στη γεμάτη ομορφιές γη των Καλαβρύτων.